ΕΞΕΛΙΞΗ ΕΡΕΥΝΑΣ

15/12/22

Στις 10.12.22 πραγματοποιήθηκε ημερίδα για τη διάχυση των αποτελεσμάτων της μελέτης με θέμα: «Η Ζωή στο Μεταίχμιο: Ψυχοκοινωνική Στήριξη και Ψυχική Υγεία Ασυνόδευτων Ανηλίκων στην Ελλάδα». Η ημερίδα έλαβε χώρα στο Αμφιθέατρο του Τμήματος Νοσηλευτικής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Πιο συγκεκριμένα σκοπός της ημερίδας ήταν να παρουσιάσει τις προκλήσεις και ευκαιρίες που βιώνουν οι ασυνόδευτοι ανήλικοι που φιλοξενούνται στη χώρα μας, και να αναδείξει τα αποτελέσματα της μελέτης. Κατά τη διάρκεια της ημερίδας υπήρξε ένας παραγωγικός διάλογος όσον αφορά τις προτάσεις και κάποιες καλές πρακτικές που αναδείχθηκαν στη  μελέτη, με σκοπό τη διασφάλιση και βελτίωση της ψυχικής υγείας των ασυνόδευτων ανηλίκων που διαμένουν σε δομές μακροχρόνιας φιλοξενίας.

Την αφίσα και το πρόγραμμα της ημερίδας θα βρείτε εδώ.

Για να δείτε το βίντεο της ημερίδας πατήστε εδώ.

15/11/2022

Αυτό το διάστημα υλοποιείται η 3η και η 4η φάση της μελέτης μας και παράλληλα πραγματοποιούνται οι δύο μεταδιδακτορικές μελέτες που αναπτύσσονται στο πλαίσιο της παρούσας έρευνας. Πιο συγκεκριμένα, ο στόχος και η μεθοδολογία της 3ης φάσης έχει ήδη περιγραφεί (δείτε πιο κάτω).

Στόχος της 4ης φάσης είναι να αναπτύξει έναν οδηγό για το σχεδιασμό, την υλοποίηση και την αξιολόγηση υπηρεσιών ψυχοκοινωνικής στήριξης για τους ασυνόδευτους ανήλικους πρόσφυγες, με βάση τα αποτελέσματα που παρήχθησαν στις προηγούμενες 3 φάσεις του έργου. Για το σκοπό αυτό, χρησιμοποιείται επίσης το αναλυτικό εργαλείο του λογικού πλαισίου (W.K. Kellogg Foundation, 2004). Ο οδηγός αυτός θα περιλαμβάνει μεταξύ άλλων ενότητες για: α) την οργανωσιακή κουλτούρα του πλαισίου φιλοξενίας, β) τις υπηρεσίες ψυχοκοινωνικής στήριξης που παρέχονται στις δομές φιλοξενίας, γ) την επιμόρφωση σε θέματα ψυχικής υγείας και κλινική εποπτεία του προσωπικού των δομών φιλοξενίας, δ) τη συνεργασία του προσωπικού δομών φιλοξενίας και επαγγελματιών Ψυχικής Υγείας σε ΚΨΥ και παιδοψυχιατρικές κλινικές, ε) τη διασύνδεση με την κοινότητα κ.α.

Τα δύο μεταδιδακτορικά που πραγματοποιούνται είναι τα εξής:

  • Διαχείριση συγκρούσεων και βίας στις δομές φιλοξενίας ασυνόδευτων ανηλίκων προσφύγων

Σκοπός της μεταδιδακτορικής μελέτης είναι να διερευνήσει τη συγκρουσιακή συμπεριφορά που εκδηλώνουν οι ασυνόδευτοι ανήλικοι στις σχέσεις μεταξύ τους και με το προσωπικό στις δομές που διαμένουν, καθώς και τους παράγοντες που την πυροδοτούν, διαιωνίζουν και αποκλιμακώνουν.

  • Χρήση ψυχοδραστικών ουσιών στις δομές φιλοξενίας ασυνόδευτων ανηλίκων

Σκοπός της  μελέτης είναι η διερεύνηση συγκεκριμένα της χρήσης ψυχοδραστικών ουσιών από τους ασυνόδευτους ανήλικους ως συμπεριφορά που συνδέεται με ειδικές ανάγκες που απαιτούν εξειδικευμένη φροντίδα. Κρίσιμο στοιχείο είναι η ανάδειξη της έκτασης και της σοβαρότητας της ενδεχόμενης χρήσης ουσιών από τους φιλοξενούμενους ανηλίκους στις δομές μακροχρόνιας φιλοξενίας και η αντίληψη που έχουν τόσο οι ασυνόδευτοι για την χρήση όσο όμως και οι εργαζόμενοι στις δομές φιλοξενίας της χώρας.

05/01/2022

Αυτό το διάστημα υλοποιείται η 3η φάση της μελέτης μας με στόχο τη διατύπωση ενός ερμηνευτικού μοντέλου που θα προσδιορίζει τους παράγοντες και τις διεργασίες οι οποίες εμπλέκονται στην ανάπτυξη, παροχή και αξιολόγηση της ψυχοκοινωνικής στήριξης και των υπηρεσιών ψυχικής υγείας σε ασυνόδευτους ανήλικους. 

Για το σκοπό αυτό και με βάση την ανάλυση των ευρημάτων από την 1η και 2η φάση της μελέτης, πραγματοποιούνται εις βάθος ατομικές συνεντεύξεις με: (1) διευθυντές οργανώσεων που διοικούν δομές φιλοξενίας ή διαμερίσματα ημι-αυτόνομης διαμονής σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας (2) συντονιστές και εργαζόμενους σε δομές φιλοξενίας ή διαμερίσματα ημι-αυτόνομης διαμονής από διάφορες περιοχές της Ελλάδας, (3) επαγγελματίες ψυχικής υγείας κοινοτικών κέντρων ψυχικής υγείας και παιδοψυχιατρικών κλινικών, στις οποίες παραπέμπονται οι Α.Α. (4) Α.Α., διαφορετικού φύλου, ηλικίας και πλαισίου διαμονής (ξενώνας ή ημι-αυτόνομα διαμερίσματα), (5) εισαγγελείς ανηλίκων οι οποίοι ορίζονται ως προσωρινοί επίτροποι των Α.Α. και (6) διερμηνείς των δομών φιλοξενίας/διαμερισμάτων ημι-αυτόνομης διαμονής.  

Μέσω της διενέργειας ημι-δομημένων ατομικών συνεντεύξεων εμβαθύνουμε στα αποτελέσματα των προηγούμενων φάσεων της έρευνας. Οι συνεντεύξεις διαρκούν 60-90 λεπτά.  Τα δεδομένα αναλύονται σύμφωνα με την προσέγγιση της θεμελιωμένης θεωρίας (Grounded Theory) των Corbin and Strauss.Για την ανάλυση χρησιμοποιείται το λογισμικό πρόγραμμα NVivo, ώστε να διευκολυνθεί η διαχείριση των ποιοτικών δεδομένων. Η αξιοπιστία των ευρημάτων, διασφαλίζεται μέσω μεθόδων τριγωνοποίησης ερευνητών και μεθόδων.

7/06/2021

Αυτό το διάστημα υλοποιείται η 2η φάση της πανελλαδικής μελέτης η οποία έχει στόχο τη διερεύνηση των ψυχοκοινωνικών δυσκολιών που βιώνουν οι ασυνόδευτοι ανήλικοι (Α.Α.) πρόσφυγες και μετανάστες που διαμένουν σε πλαίσια μακρόχρονης διαβίωσης, και τον προσδιορισμό των διαθέσιμων μέτρων και παρεμβάσεων για την αντιμετώπιση των ψυχοκοινωνικών αναγκών τους και προβλημάτων ψυχικής υγείας.

Για το σκοπό αυτό, και με βάσει την ανάλυση των ευρημάτων από την 1η φάση της μελέτης, πραγματοποιούνται ομάδες εστιασμένης συζήτησης (focus groups) με: (1) συντονιστές και εργαζόμενους σε δομές φιλοξενίας ή διαμερίσματα ημι-αυτόνομης διαμονής από διάφορες περιοχές της Ελλάδας, (2) επαγγελματίες ψυχικής υγείας κοινοτικών κέντρων ψυχικής υγείας και παιδοψυχιατρικών κλινικών στις οποίες παραπέμπονται οι Α.Α. και (3) ασυνόδευτοι έφηβοι, διαφορετικού φύλου, ηλικίας και πλαισίου διαμονής (ξενώνας ή ημι-αυτόνομα διαμερίσματα). 

Η διενέργεια ομάδων εστιασμένης συζήτησης με συντονιστές δομών φιλοξενίας και εργαζόμενους στο πεδίο, αποσκοπεί στη διερεύνηση των αντιλήψεων και εμπειριών τους όσον αφορά τις ψυχοκοινωνικές ανάγκες των Α.Α., τις ψυχικές δυσκολίες και προβλήματα που επιβαρύνουν τους Α.Α., τα ψυχοκοινωνικά αποθέματα που λειτουργούν υποστηρικτικά και διευκολύνουν την κοινωνική τους ένταξη και την αντιλαμβανόμενη αποτελεσματικότητα των μέτρων που λαμβάνονται για την αντιμετώπιση των δυσκολιών και ψυχικών τους προβλημάτων.

Αντίστοιχα, οι ομάδες εστιασμένης συζήτησης στις οποίες συμμετέχουν επαγγελματίες ψυχικής υγείας που στελεχώνουν 11 κέντρα ψυχικής υγείας και παιδοψυχιατρικές κλινικές της χώρας, αποβλέπουν στον προσδιορισμό των ψυχοκοινωνικών δυσκολιών και προβλημάτων που βιώνουν οι Α.Α. οι οποίοι παραπέμπονται στις συγκεκριμένες υπηρεσίες, την αποτελεσματικότητα της διαδικασίας παραπομπής, θεραπείας, νοσηλείας και παρακολούθησης των ανηλίκων, καθώς και τον προσδιορισμό των συνθηκών εκείνων, που σύμφωνα με την εμπειρία των συμμετεχόντων, διασφαλίζουν την ψυχική τους υγεία.

Τέλος, οι ομάδες εστιασμένης συζήτησης με ασυνόδευτους ανήλικους πρόσφυγες και μετανάστες περιλαμβάνουν συμμετέχοντες από διάφορες δομές μακρόχρονης φιλοξενίας της Αθήνας, Θεσσαλονίκης και Μυτιλήνης, και αποβλέπουν στην διερεύνηση των εμπειριών των Α.Α,. αναφορικά με τις ευκαιρίες και τα εμπόδια που διευκολύνουν ή επιβαρύνουν την διαμονή τους στην Ελλάδα και την ένταξή τους στην Ελληνική κοινωνία. 

27/11/2020

Η μελέτη περιλαμβάνει 4 φάσεις. Αυτό το διάστημα ολοκληρώνουμε την 1η Φάση αναλύοντας τα στοιχεία που έχουμε συλλέξει απ’ όλη τη χώρα. Ο στόχος της 1ης φάσης είναι να χαρτογραφήσει:

  1. τις ψυχοκοινωνικές ανάγκες και ανάγκες ψυχικής υγείας των ασυνόδευτων ανηλίκων (Α.Α.) που φιλοξενούνται σε δομές μακροχρόνιας διαβίωσης
  2. τις υπηρεσίες ψυχοκοινωνικής στήριξης που παρέχονται σε Α.Α. που φιλοξενούνται σε δομές μακροχρόνιας διαβίωσης
  3. τις καλές πρακτικές, τα κενά και τα εμπόδια στην παροχή των υπηρεσιών ψυχοκοινωνικής στήριξης

Mια ταχεία εκτίμηση των ψυχοκοινωνικών αναγκών και διαθέσιμων υπηρεσιών υλοποιήθηκε μεταξύ Μαρτίου και Οκτωβρίου 2020. Tο εργαλείο 4-W που προτείνεται από την IASC (2007) χρησιμοποιήθηκε για να καταγράψει Ποιος είναι Που, Πότε, κάνοντας Τι για να καλύψει τις ανάγκες των Α.Α. προσφύγων στην Ελλάδα. Tο εργαλείο διευρύνθηκε ούτως ώστε να αξιολογήσει και το Πώς οι αντιλήψεις αυτών που υποστηρίζουν ασυνόδευτους, συγκλίνουν ή αποκλίνουν σχετικά με τις ανάγκες, τη διαθεσιμότητα και την αποτελεσματικότητα της ψυχοκοινωνικής στήριξης και των υπηρεσιών ψυχικής υγείας.

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ

Πέντε ερευνητικά ερωτήματα καθοδήγησαν την ταχεία αυτή αξιολόγηση:

  1. Ποιες είναι οι αντιλαμβανόμενεςπροκλήσεις και ανάγκες ψυχικής υγείας των Α.Α. που ζουν σε δομές μακροχρόνιας διαβίωσης;
  2. Πώς αυτές οι προκλήσεις και ανάγκες αντιμετωπίζονται, πότε και από ποιον;
  3. Ποια είναι τα αντιλαμβανόμενα κενά, εμπόδια στην παροχή ψυχοκοι-νωνικών στήριξης και υπηρεσιών ψυχικής υγείας στους Α.Α. πρόσφυγες;
  4. Ποιες είναι οι καλές πρακτικές στην παροχή ψυχοκοινωνικής στήριξης και υπηρεσιών ψυχικής υγείας για Α.Α.
  5. Πώς οι αντιλήψεις των συντονιστών των δομών, των εργαζομένων στο πεδίο και των διευθυντών των κοινοτικών κέντρων ψυχικής υγείας συγκλίνουν ή διαφέρουν όσον αφορά τις ανάγκες και τις υπηρεσίες που παρέχονται στους ασυνόδευτους ανήλικους πρόσφυγες.

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ

Υιοθετήσαμε ένα διερευνητικό, κατ’εξοχήν ποσοτικό ερευνητικό σχεδιασμό για να εντοπίσουμε τις ψυχοκοινωνικές ανάγκες και προκλήσεις των Α.Α. και τις ψυχοκοινωνικές υπηρεσίες και υπηρεσίες ψυχικής υγείας, όπως γίνονται αντιληπτές από τους συντονιστές των δομών, τους εργαζόμενους στο πεδίο οι οποίοι παρέχουν ψυχοκοινωνική στήριξη και τους επαγγελματίες ψυχικής υγείας της κοινότητας στους οποίους παραπέμπονται oι ασυνόδευτοι ανήλικοι. Το σχέδιο της έρευνας περιλαμβάνει επίσης ένα συμπληρωματικό ποιοτικό σκέλος με στόχο να εξάγει επιπλέον στοιχεία.

ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ

Υιοθετήθηκε μια προσέγγιση σκόπιμης δειγματοληψίας.  Το δείγμα περιελάμβανε όλες (α) τις Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις που λειτουργούν δομές μακροχρόνιας διαβίωσης ασυνόδευτων ανηλίκων προσφύγων στην Ελλάδα, και (β) όλες τις κοινοτικές υπηρεσίες ψυχοκοινωνικής στήριξης και παιδοψυχιατρικές κλινικές στις οποίες παραπέμπονται οι Α.Α., όταν προκύπτουν θέματα ψυχικής υγείας.

16 Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις οι οποίες λειτουργούν δομές και διαμερίσματα αυτόνομης διαβίωσης προσκλήθηκαν να συμμετάσχουν. Μόνο μία αρνήθηκε να συμμετάσχει (ποσοστό ανταπόκρισης 93,75%).

13 κοινοτικές υπηρεσίες ψυχικής υγείας για παιδιά και εφήβους και παιδοψυχιατρικές κλινικές δημόσιων νοσοκομείων της χώρας εντοπίστηκαν ως φορρείς παραπομπής από τους εργαζόμενους. Οι υπηρεσίες αυτές προσκλήθηκαν να συμμετάσχουν και όλες ανταποκρίθηκαν θετικά  (ποσοστό ανταπόκρισης 100%).

Τρείς ομάδες συμμετεχόντων προσκλήθηκαν να συμπληρώσουν ένα ηλεκτρονικό ερωτηματολόγιο.

Ομάδα 1. N=45 Συντονιστές Δομών Φιλοξενίας ασυνόδευτων ανηλίκων (Σ-Δο). 

Οι συντονιστές έχουν ένα διοικητικό ρόλο και είναι υπεύθυνοι για την ομαλή λειτουργία των δομών ή πολλών διαμερισμάτων αυτόνομης διαβίωσης. Συνεργάζονται με τη διοίκηση των ΜΚΟ καθώς και με την ομάδα των εργαζομένων στο πεδίο οι οποίοι αναλαμβάνουν τη φροντίδα και τη στήριξη των Α.Α.

Ποσοστό απαντητικότητας Σ-Δο: 75,56%

Ομάδα 2. N=40 Επαγγελματίες Ψυχικής Υγείας των Δομών (Ψ/Κ-Δο).

Οι ψυχολόγοι και κοινωνικοί λειτουργοί ανήκουν στην ομάδα φροντίδας των Α.Α. που ζουν στις δομές και τα διαμερίσματα αυτόνομης διαβίωσης. Καθώς κάθε ομάδα συχνά έχει περισσότερους από ένα ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς, προσκαλέσαμε να συμμετάσχει στην έρευνα, τον επαγγελματία με τη μεγαλύτερη εμπειρία στην παροχή ψυχοκοινωνικών υπηρεσιών στους Α.Α.

Ποσοστό απαντητικότητας Ψ/Κ-Δο: 68,29%

Ομάδα 3. N=17 Διευθυντές Κοινοτικών Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας ή Παιδοψυχιατρικές Κλινικές (Δ-ΚΨΥ). Αναλαμβάνουν διοικητικές και κλινικές ευθύνες και εποπτεύουν την ομάδα φροντίδας ψυχικής υγείας μιας κοινοτικής υπηρεσίας ψυχικής υγείας ή μιας παιδοψυχιατρικής κλινικής δημοσίου νοσοκομείου στο οποίο παραπέμπονται ή νοσηλεύονται Α.Α. με σοβαρά προβλήματα ψυχικής υγείας.

Ποσοστό απαντητικότητας Δ-ΚΨΥ: 94,12%

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

Η σύνοψη των αποτελεσμάτων είναι στην ενότητα: ΕΚΘΕΣΕΙΣ της ιστοσελίδας

To UASC-4-PSYCH χρηματοδοτείται από το Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας (ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ.) στο πλαίσιο της Δράσης «1η Προκήρυξη ερευνητικών έργων ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ. για την ενίσχυση των μελών ΔΕΠ και Ερευνητών/τριών και την προμήθεια ερευνητικού εξοπλισμού μεγάλης αξίας» (Αριθμός Έργου: 16340)